Krótka historia budynku „Gwiazdy”

Stowarzyszenie Rzemieślników „Gwiazda” w Jarosławiu – stowarzyszenie prowadzące działalność kulturalną, oświatową i charytatywną, istniejące w latach 1887-1939.

Powstało 6 października 1887 jako Wydział Gwiazdy stowarzyszenia rękodzielników chrześcijańskich pod opieką św. Józefa. Dnia 18 października 1887 odbyło się pierwsze posiedzeniu, na którym wybrano Zarząd z prezesem Franciszkiem Wojnarem na czele.

Prezesi i zarząd

• Franciszek Wojnar (18 października 1887–1891)
  • Władysław Jahl – zastępca prezesa
  • Michał Semiuk – sekretarz
  • Hipolit Huber – skarbnik
• Jan Kwiatkowski (1891–1902)
  • Władysław Grabowski – zastępca prezesa
  • Michał Semiuk – sekretarz
  • Hipolit Huber – skarbnik
• Mateusz Czopor (1902–1905, 1906–1907)
  • Leopold Krzyżanowski (do 1912) – zastępca prezesa
  • Michał Semiuk – sekretarz
  • Hipolit Huber – skarbnik
• Antoni Dymnicki (1905–1939)
  • Leopold Krzyżanowski (do 1910), Mateusz Gonet (do 1928), Piotr Malinowski (do 1930), Feliks Wojciechowski – zastępca prezesa
  • Michał Semiuk – sekretarz
  • Hipolit Huber – skarbnik

Towarzystwo miało za cel dać swoim członkom wytchnienie i rozrywkę po całodziennej pracy. Niebawem rozpoczęto urządzać wieczorki deklamacyjno-wokalne, a później przedstawienia amatorskie, mające łączyć i pouczać członków i wspierać finanse towarzystwa. Charakter stowarzyszenia był ściśle chrześcijański. Od samego założenia ożywiało duch narodowy, czego przykładem było uczestniczenie w pogrzebie Mickiewicza, uroczystości stulecia Konstytucji 3 Maja i stale urządzane wieczorki ku czci powstań z 1830 i 1863. Miało ono od samego początku także praktyczne cele, jako towarzystwo wzajemnej pomocy rękodzielników.

Na nowe tory wkroczyło z objęciem prezesury przez ks. dra Mateusza Czopora. W 1902 roku otrzymało od gminy jako darowiznę grunt pod budowę gmachu. Budowę prowadzili Wojciech Kaczmarski i Józef Zając według projektu Jana Bigo. 11 października 1903 r. dokonano poświęcenia budynku. W jego zwieńczeniu znajduje się figura św. Józefa – patrona stowarzyszenia.

W 1939 r. nastąpiła likwidacja Stowarzyszenia „Gwiazda”. po wojnie w budynku znajdowała się Spółdzielnia Krawiecka „Jedność” – w Jarosławiu. Zakład miał tu siedzibę i biura w Jarosławiu, cała administracja mieściła się w tym w budynku „Gwiazdy” – zakład powstał w  1954 roku. W 1959 roku, 15 lutego podjęto decyzje o utworzeniu punktu usługowego w zakresie haftu koronkarskiego i trykotarskiego. Spółdzielnia miała także swoje oddziały np. w Sieniawie i Lubaczowie. Spółdzielnia ta szyła także kilka kompletów pierwszych strojów dla tancerzy Ogniska. Po likwidacji Spółdzielni, budynek stał nieużywany i popadł prawie w całkowitą ruinę. Górna część budynku była jeszcze w stanie odnawialnym, natomiast dolna część budynku, zagrzybiona i zamoczona. Po pseudo remoncie, zakryto to wszystko regipsami i innymi specjałami, by oko nie widziało „fuszerki”, po latach wszystko zaczęło wychodzić, ściany pękać, a problemy z odpływem i kanalizacją nadal istnieją.

Od sierpnia do listopada 1944 w tym budynku mieściła się także Rejonowa Komenda Uzupełnień oddział Jarosław.

Na skarpie gdzie zbudowano obecny budynek Gwiazdy mieściły się magazyny Metzgera parafiny i świec parafinowych oraz magazyny z naftą. Około roku 1900 spłonęły.

Pod budynkiem w 1963 roku odkryto okrągłe pomieszczenie, przykryte sklepieniem baniastym z dwoma otworami wyjściowymi. Pomieszczenie wielkości około 2,5 metra zlokalizowano od południowej części obwarowań miejskich, drugi chodnik łączył się ze śródmieściem. W tym miejscu przebiegał mur obronny miasta od Zamku (obecnie cerkiew) do bramy krakowskiej. (fragmenty odkopano podczas remontu w 2006 roku).

Pod koniec lat 90-tych budynek został wyremontowany i mieściła się w nim  Państwowa Wyższa Szkoła Techniczno-Ekonomiczna im. ks. Bronisława Markiewicza w Jarosławiu –
od 2010 roku budynek został wydzierżawiony dla Powiatowego Ogniska Baletowego

Bibliografia

• Jubileusz Gwiazdy Nawa Gazeta Jarosławska Jarosław 1912.
• Tablica informacyjna w ramach projektu „Jarosławski Park Kulturalny”.
• książka R.Burego „Lidia Nartowska-życie rodzina. twórczość,dziedzictwo”
• zebrał i opracował R. Bury